آب و روغن قاطی کردن موتور خودرو یکی از مشکلات جدی است که می‌تواند منجر به خرابی‌های اساسی و حتی سوختن موتور شود. در این مقاله، به بررسی علائم آب و روغن قاطی کردن، علت‌های این مشکل و راه‌های برطرف کردن آن می‌پردازیم.
علائم قاطی شدن آب و روغن در موتور خودرو
1. تغییر رنگ روغن موتور
یکی از نشانه‌های اصلی قاطی شدن آب و روغن، تغییر رنگ روغن موتور به شیری، کرم‌رنگ یا قهوه‌ای روشن است. این تغییر رنگ ناشی از مخلوط شدن آب و روغن در سیستم روان‌کاری موتور است. وقتی آب به داخل روغن نفوذ کند، روغن خاصیت روان‌کنندگی خود را از دست می‌دهد که می‌تواند باعث افزایش اصطکاک و آسیب به قطعات داخلی موتور شود.
2. کف‌آلود شدن روغن
اگر هنگام بررسی گیج روغن موتور، متوجه وجود حباب‌های کوچک یا کف سفید روی آن شدید، این موضوع می‌تواند نشانه‌ای از قاطی شدن آب و روغن باشد. وجود کف در روغن، نشان‌دهنده ورود رطوبت یا آب به سیستم روغن‌کاری است که می‌تواند موجب کاهش کارایی روغن و در نتیجه افزایش سایش قطعات موتور شود. این مشکل معمولاً به دلیل خرابی واشر سرسیلندر رخ می‌دهد.
3. کم شدن غیرعادی مایع خنک‌کننده
اگر سطح مایع خنک‌کننده (آب رادیاتور) بدون وجود نشتی خارجی کاهش می‌یابد، احتمال ورود آن به داخل موتور وجود دارد. این کاهش سطح معمولاً به دلیل نشت آب از طریق واشر سرسیلندر یا ترک‌های داخلی سیلندر رخ می‌دهد. اگر این اتفاق بیفتد، مایع خنک‌کننده به روغن موتور راه پیدا می‌کند و می‌تواند باعث تشکیل لجن و از بین رفتن خاصیت روان‌کاری روغن شود که آسیب جدی به موتور وارد خواهد کرد.
4. دود سفید از اگزوز
اگر از اگزوز خودرو دود سفید غلیظ و مداوم خارج می‌شود، به احتمال زیاد آب وارد محفظه احتراق شده است. این اتفاق معمولاً زمانی رخ می‌دهد که مایع خنک‌کننده از طریق واشر سرسیلندر خراب یا ترک‌های سیلندر به داخل سیلندرها راه پیدا کند. در چنین شرایطی، آب همراه با سوخت می‌سوزد و به صورت بخار سفید از اگزوز خارج می‌شود. این نشانه مهمی است که نباید نادیده گرفته شود.
5. گرم شدن بیش از حد موتور
مخلوط شدن آب و روغن باعث می‌شود که روغن خاصیت روان‌کنندگی و خنک‌کنندگی خود را از دست بدهد. در نتیجه، قطعات متحرک موتور بیشتر به هم ساییده می‌شوند و اصطکاک بالا می‌رود. همچنین، نشتی مایع خنک‌کننده به داخل روغن، باعث کاهش سطح مایع خنک‌کننده در رادیاتور می‌شود که خود عاملی برای افزایش دمای موتور و جوش آوردن آن خواهد بود. اگر موتور بیش از حد داغ شود، ممکن است آسیب جدی‌تری مانند ترک خوردن سرسیلندر رخ دهد.
6. افت قدرت و عملکرد موتور
هنگامی که آب و روغن قاطی شوند، روان‌کاری مناسب بین قطعات داخلی موتور مختل شده و باعث افزایش اصطکاک و کاهش راندمان موتور می‌شود. در چنین شرایطی، موتور به سختی کار می‌کند و قدرت آن کاهش می‌یابد. این مشکل می‌تواند منجر به لرزش بیش از حد موتور، صدای غیرعادی و شتاب‌گیری ضعیف خودرو شود. اگر این علائم را مشاهده کردید، باید فوراً سیستم موتور بررسی شود تا از آسیب بیشتر جلوگیری شود.
7. وجود بخار در زیر درب روغن موتور
اگر هنگام باز کردن درب روغن موتور، متوجه بخار یا دود سفید شدید، این می‌تواند نشان‌دهنده قاطی شدن آب و روغن باشد. وجود بخار در این بخش معمولاً به دلیل تبخیر آب در اثر دمای بالای موتور است. این اتفاق اغلب زمانی رخ می‌دهد که واشر سرسیلندر آسیب دیده باشد و مایع خنک‌کننده به داخل سیستم روغن‌کاری راه پیدا کرده باشد. عدم توجه به این نشانه می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی به موتور شود.
8. گل‌آلود شدن داخل درب روغن موتور
اگر هنگام باز کردن درب روغن موتور، یک لایه لجن مانند کرم‌رنگ یا گل‌آلود مشاهده کردید، این نشانه‌ای واضح از ورود آب به سیستم روغن‌کاری است. این ترکیب گل‌آلود از اختلاط روغن و آب ایجاد می‌شود و می‌تواند به کاهش عملکرد روغن، انسداد کانال‌های روغن‌کاری و آسیب جدی به قطعات داخلی موتور منجر شود. در چنین شرایطی، باید به سرعت روغن موتور تعویض شود و منبع مشکل برطرف گردد.
علت‌های قاطی شدن آب و روغن در ماشین
1. خرابی واشر سرسیلندر
واشر سرسیلندر یکی از مهم‌ترین قطعات موتور است که وظیفه آب‌بندی بین سرسیلندر و بلوک موتور را بر عهده دارد. این قطعه از نشت مایع خنک‌کننده و روغن به بخش‌های اشتباه جلوگیری می‌کند. در صورت خرابی، مایع خنک‌کننده می‌تواند وارد کانال‌های روغن شود و باعث قاطی شدن آب و روغن گردد. عوامل اصلی خرابی این واشر شامل داغ شدن بیش از حد موتور، استفاده از مایع خنک‌کننده نامناسب و فشار بیش از حد موتور هستند.
2. ترک خوردگی سرسیلندر یا بلوک سیلندر
سرسیلندر و بلوک سیلندر از جنس فلز ساخته شده‌اند و نقش حیاتی در عملکرد موتور دارند. در برخی موارد، داغ شدن بیش از حد موتور و نوسانات شدید دمایی می‌توانند باعث ایجاد ترک‌های ریز در این قطعات شوند. اگر سرسیلندر یا بلوک سیلندر ترک بخورد، ممکن است مایع خنک‌کننده به مسیر روغن موتور نشت کند. این مشکل معمولاً با کاهش مداوم سطح آب رادیاتور و تغییر رنگ روغن همراه است.
3. خرابی رادیاتور روغن
در برخی از خودروها، رادیاتور روغن برای خنک کردن روغن موتور استفاده می‌شود. این رادیاتور معمولاً در مسیر مایع خنک‌کننده قرار دارد. اگر رادیاتور روغن دچار نشتی یا ترک‌خوردگی شود، ممکن است آب و روغن با یکدیگر ترکیب شوند. این مشکل معمولاً در خودروهایی که سیستم خنک‌کننده آن‌ها به خوبی نگهداری نمی‌شود یا از ضدیخ نامناسب استفاده می‌شود، بیشتر دیده می‌شود.
4. نقص در سیستم خنک‌کننده
سیستم خنک‌کننده شامل رادیاتور، شیلنگ‌ها، واترپمپ و مایع خنک‌کننده است. در صورتی که هر یک از این اجزا دچار نشتی شوند، ممکن است آب به بخش‌های داخلی موتور راه پیدا کند. گاهی اوقات، نشتی داخلی در سیستم خنک‌کننده ممکن است باعث شود که آب به مسیر روغن نفوذ کند و منجر به قاطی شدن آب و روغن شود. بنابراین، بررسی و سرویس منظم سیستم خنک‌کننده می‌تواند از بروز این مشکل جلوگیری کند.
5. استفاده از ضدیخ یا مایع خنک‌کننده نامرغوب
یکی از علت‌های اصلی خرابی قطعات مرتبط با سیستم خنک‌کننده، استفاده از مایع خنک‌کننده نامناسب یا ضدیخ غیراستاندارد است. برخی از مایعات خنک‌کننده ارزان‌قیمت دارای مواد خورنده هستند که می‌توانند به واشر سرسیلندر و مجاری داخلی موتور آسیب بزنند. در نتیجه، نشتی ایجاد شده و باعث ورود مایع خنک‌کننده به داخل روغن موتور می‌شود.
6. خرابی اویل کولر (خنک‌کننده روغن)
در برخی از خودروها، اویل کولر (روغن‌خنک‌کن) در مسیر مایع خنک‌کننده قرار دارد و وظیفه کاهش دمای روغن موتور را بر عهده دارد. اگر این قطعه دچار نشتی داخلی شود، ممکن است آب و روغن با یکدیگر ترکیب شوند. این مشکل معمولاً با تغییر رنگ روغن موتور و کاهش عملکرد روان‌کاری آن همراه است و باید سریعاً برطرف شود تا از آسیب‌های جدی‌تر به موتور جلوگیری گردد.
7. نشتی از کانال‌های داخلی موتور
در برخی موارد، وجود ترک‌های داخلی در مسیرهای روغن یا آب در داخل بلوک موتور می‌تواند باعث ترکیب این دو مایع شود. این مشکل معمولاً در اثر استفاده طولانی‌مدت از موتور بدون تعویض مایع خنک‌کننده، داغ شدن بیش از حد یا عدم نگهداری مناسب رخ می‌دهد. تشخیص این نوع نشتی‌ها معمولاً دشوار است و نیاز به بررسی دقیق توسط مکانیک دارد.
8. ضربه شدید به موتور یا بدنه خودرو
اگر خودرو تصادف شدید داشته باشد یا به هر دلیلی ضربه سنگینی به موتور وارد شود، ممکن است برخی از قطعات داخلی آن، مانند واشرها، سرسیلندر یا رادیاتور روغن دچار نشتی شوند. در این حالت، آب و روغن می‌توانند در مسیرهای نامناسب جریان پیدا کنند و منجر به مخلوط شدن شوند. بنابراین، پس از تصادف‌های شدید، بررسی کامل موتور توصیه می‌شود.
9. جوش آوردن مکرر موتور
اگر موتور به طور مداوم جوش بیاورد و بیش از حد گرم شود، احتمال آسیب دیدن واشر سرسیلندر، سرسیلندر یا بلوک موتور افزایش می‌یابد. حرارت بالا می‌تواند موجب تغییر شکل قطعات فلزی و ایجاد درزهای ریز در محل‌های اتصال شود که در نهایت باعث نشتی و قاطی شدن آب و روغن می‌شود. برای جلوگیری از این مشکل، باید سیستم خنک‌کننده را به‌طور منظم بررسی و سرویس کرد.
10. استفاده از روغن موتور نامناسب یا بی‌کیفیت
برخی روغن‌های موتور دارای مواد افزودنی نامناسب یا ترکیبات شیمیایی ناسازگار با سیستم خنک‌کننده هستند. این موضوع می‌تواند باعث خرابی زودهنگام واشرها و قطعات آب‌بندی موتور شود. در نتیجه، امکان نشت مایع خنک‌کننده به داخل روغن افزایش می‌یابد. استفاده از روغن موتور باکیفیت و استاندارد کارخانه سازنده می‌تواند از بروز این مشکل جلوگیری کند.
راه‌حل‌های رفع مشکل آب و روغن قاطی کردن
1. تعویض روغن موتور و فیلتر روغن
اگر متوجه قاطی شدن آب و روغن در موتور شدید، اولین اقدام این است که روغن موتور و فیلتر روغن را تعویض کنید. آب موجود در روغن، خاصیت روان‌کنندگی آن را کاهش داده و باعث آسیب به قطعات داخلی موتور می‌شود. پس از رفع علت اصلی مشکل، چندین بار تعویض روغن موتور و فیلتر آن می‌تواند به پاک‌سازی سیستم کمک کند. همچنین، توصیه می‌شود از روغن باکیفیت و استاندارد استفاده کنید.
2. بررسی و تعویض واشر سرسیلندر
یکی از رایج‌ترین دلایل قاطی شدن آب و روغن، خرابی واشر سرسیلندر است. اگر واشر دچار سوختگی یا پارگی شده باشد، باید در اسرع وقت تعویض شود. برای تعویض این قطعه، سرسیلندر باز شده و پس از تمیزکاری، واشر جدید و مقاوم جایگزین می‌شود. همچنین، باید از واشر اورجینال و متناسب با مدل خودرو استفاده شود تا از تکرار مشکل جلوگیری شود.
3. تست فشار سیلندر و بررسی ترک در سرسیلندر
در صورت قاطی شدن آب و روغن، باید سرسیلندر و بلوک سیلندر از نظر وجود ترک‌های ریز بررسی شوند. این کار معمولاً با تست فشار سیلندر و تست نشتی انجام می‌شود. اگر سرسیلندر ترک خورده باشد، ممکن است نیاز به تعمیر تخصصی یا حتی تعویض کامل سرسیلندر باشد. در موارد شدید، ممکن است بلوک موتور نیز آسیب دیده باشد که باید توسط مکانیک بررسی شود.
4. بررسی و تعمیر اویل کولر (رادیاتور روغن)
اگر خودرو دارای اویل کولر یا رادیاتور روغن باشد، ممکن است نشتی داخلی در آن باعث ترکیب آب و روغن شود. در این حالت، باید اویل کولر بررسی و در صورت وجود نشتی، تعمیر یا تعویض شود. همچنین، شیلنگ‌ها و اتصالات آن نیز باید مورد بازبینی قرار بگیرند تا از سالم بودن آن‌ها اطمینان حاصل شود.
5. تعمیر یا تعویض بلوک موتور در صورت ترک‌خوردگی
در موارد شدید، ممکن است ترک‌های داخلی در بلوک سیلندر باعث ورود مایع خنک‌کننده به مسیر روغن شده باشند. این ترک‌ها معمولاً در اثر داغ شدن بیش از حد موتور یا یخ‌زدگی مایع خنک‌کننده ایجاد می‌شوند. در برخی موارد، ترک‌های کوچک را می‌توان با جوشکاری مخصوص یا استفاده از چسب‌های صنعتی مقاوم تعمیر کرد، اما در صورت آسیب جدی، ممکن است نیاز به تعویض کامل بلوک موتور باشد.
6. بررسی نشتی‌ها و تعمیر سیستم خنک‌کننده
اگر سطح آب رادیاتور به‌طور غیرعادی کاهش پیدا می‌کند، باید سیستم خنک‌کننده را برای وجود نشتی‌های داخلی و خارجی بررسی کنید. این کار شامل چک کردن شیلنگ‌ها، رادیاتور، واترپمپ و منبع انبساط می‌شود. در صورت مشاهده نشتی، باید قطعات آسیب‌دیده تعویض یا تعمیر شوند تا از نشت مایع خنک‌کننده به داخل روغن جلوگیری شود.
7. شستشوی کامل سیستم روغن‌کاری و خنک‌کننده
پس از رفع مشکل اصلی، سیستم موتور باید کاملاً شسته شود تا اثرات باقی‌مانده از ترکیب آب و روغن از بین بروند. برای این کار، چندین بار روغن موتور تعویض شده و از شوینده‌های مخصوص برای پاک‌سازی مسیرهای روغن‌کاری و خنک‌کننده استفاده می‌شود. همچنین، مایع خنک‌کننده نیز باید تعویض شود تا از ورود دوباره ذرات آلوده به سیستم جلوگیری شود.
8. جلوگیری از داغ شدن بیش از حد موتور
گرم شدن بیش از حد موتور یکی از دلایل اصلی خرابی واشر سرسیلندر و قاطی شدن آب و روغن است. برای جلوگیری از این مشکل، باید سیستم خنک‌کننده را در فواصل منظم بررسی کنید، ضدیخ مناسب استفاده کنید و از رانندگی طولانی‌مدت در دمای بالا پرهیز کنید. همچنین، در صورت بالا رفتن غیرعادی دمای موتور، خودرو را متوقف کرده و مشکل را بررسی کنید.
9. استفاده از مایع خنک‌کننده و روغن باکیفیت
استفاده از مایع خنک‌کننده استاندارد و روغن موتور باکیفیت می‌تواند از بروز بسیاری از مشکلات مرتبط با نشتی و خرابی قطعات جلوگیری کند. برخی از مایعات خنک‌کننده نامناسب دارای مواد شیمیایی خورنده هستند که می‌توانند به واشر سرسیلندر و مسیرهای خنک‌کننده آسیب بزنند. همچنین، روغن موتور نامرغوب ممکن است باعث ایجاد لجن و گرفتگی مسیرهای روغن‌کاری شود.
چگونه از قاطی شدن آب و روغن در موتور خودرو جلوگیری کنیم؟
برای جلوگیری از این مشکل پرهزینه و خطرناک، اقدامات ساده‌ای وجود دارد که می‌توانید انجام دهید. اگر این نکات را رعایت کنید، می‌توانید از آسیب به موتور خودرو جلوگیری کرده و هزینه‌های اضافی را کاهش دهید.
1. به‌طور مرتب سطح روغن و مایع خنک‌کننده را بررسی کنید
هر چند وقت یک‌بار، گیج روغن را بررسی کنید. اگر رنگ روغن کرم‌رنگ یا شیری شده باشد، احتمال قاطی شدن آب و روغن وجود دارد. همچنین، سطح آب رادیاتور را چک کنید. اگر مرتباً کم می‌شود و نشتی‌ای دیده نمی‌شود، ممکن است آب در جایی که نباید، نشت کرده باشد.
2. از ضدیخ و مایع خنک‌کننده استاندارد استفاده کنید
همیشه از مایع خنک‌کننده باکیفیت و توصیه‌شده توسط سازنده خودرو استفاده کنید. ترکیب آب معمولی با ضدیخ نامناسب می‌تواند به قطعات داخلی آسیب برساند و باعث نشت مایع خنک‌کننده به داخل موتور شود. همچنین، هر سال مایع خنک‌کننده را عوض کنید تا خاصیت خود را از دست ندهد.
3. جلوگیری از داغ شدن بیش از حد موتور
گرم شدن بیش از حد موتور، دلیل اصلی خرابی واشر سرسیلندر و قاطی شدن آب و روغن است. همیشه به دمای موتور توجه کنید و اگر آمپر آب از حد معمول بالاتر رفت، فوراً خودرو را متوقف کنید و مشکل را بررسی کنید. سیستم خنک‌کننده را به‌طور منظم سرویس کنید تا از سلامت آن مطمئن شوید.
4. واشر سرسیلندر را تقویت کنید
اگر خودرویتان سابقه سوختن واشر سرسیلندر دارد، هنگام تعویض آن، از واشرهای سرسیلندر تقویت‌شده و باکیفیت استفاده کنید. همچنین، هنگام تعویض، درب سرسیلندر را تراشکاری کنید تا به‌درستی روی موتور قرار بگیرد و از نشتی جلوگیری شود.
5. از روغن موتور مناسب و باکیفیت استفاده کنید
روغن موتور تأثیر زیادی در سلامت موتور دارد. همیشه از روغن استاندارد و توصیه‌شده توسط شرکت سازنده خودرو استفاده کنید و به موقع آن را تعویض کنید. روغن نامرغوب می‌تواند باعث ایجاد لجن و گرفتگی مسیرهای روغن‌کاری شده و زمینه قاطی شدن آب و روغن را فراهم کند.
6. نشتی‌های سیستم خنک‌کننده را جدی بگیرید
اگر مشاهده کردید که سطح آب رادیاتور کم می‌شود، قبل از اینکه به مشکل جدی‌تری برخورد کنید، علت را پیدا کنید. نشتی ممکن است از واشر سرسیلندر، شیلنگ‌ها، رادیاتور یا واترپمپ باشد. به‌محض مشاهده نشتی، آن را برطرف کنید تا از آسیب‌های بعدی جلوگیری شود.
7. تعمیرات موتور را به مکانیک حرفه‌ای بسپارید
اگر نیاز به تعمیر موتور دارید، حتماً به یک مکانیک ماهر و حرفه‌ای مراجعه کنید. تعمیر غیراصولی سرسیلندر، بلوک موتور یا سیستم خنک‌کننده می‌تواند باعث ایجاد نشتی و در نهایت، ترکیب آب و روغن شود. از قطعات یدکی اصلی و اورجینال استفاده کنید تا خیالتان راحت باشد.
8. از رانندگی در شرایط سخت خودداری کنید
رانندگی در سرعت‌های بالا، بکسل کردن بارهای سنگین و شتاب‌گیری‌های ناگهانی باعث فشار بیش از حد به موتور می‌شود. این فشار اضافی می‌تواند منجر به داغ شدن موتور و خرابی واشر سرسیلندر شود. سعی کنید همیشه رانندگی نرمی داشته باشید و از فشار بیش از حد به موتور جلوگیری کنید.
9. بعد از جوش آوردن موتور، سریع اقدام کنید
اگر موتور خودرو جوش آورد، بلافاصله آن را خاموش کنید و اجازه دهید کاملاً خنک شود. باز کردن درب رادیاتور در حالت داغ، خطرناک است. بعد از خنک شدن موتور، سطح آب را بررسی کنید و اگر کم شده بود، آن را اضافه کنید. سپس، دلیل جوش آوردن را پیدا کرده و برطرف کنید تا از آسیب‌های جدی جلوگیری شود.
10. بازدید و سرویس منظم خودرو را فراموش نکنید
برای جلوگیری از مشکلات جدی، خودرو را به‌طور منظم سرویس کنید. یک بازدید دوره‌ای شامل بررسی روغن موتور، مایع خنک‌کننده، تسمه‌ها، شیلنگ‌ها و سیستم خنک‌کننده می‌تواند از بسیاری از مشکلات جلوگیری کند. با این کار، قبل از اینکه آسیب جدی به موتور وارد شود، مشکلات احتمالی را تشخیص داده و برطرف خواهید کرد.